Giới thiệu về Shoji
Shoji (障子) là một loại cửa lùa truyền thống của Nhật Bản, được làm từ khung gỗ và giấy mỏng (thường là giấy washi). Shoji không chỉ là một vật dụng trang trí trong nhà mà còn là một phần quan trọng trong kiến trúc và văn hóa Nhật Bản, thể hiện sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Các tấm Shoji cho phép ánh sáng tự nhiên xuyên qua, tạo ra không gian sáng sủa, ấm áp mà vẫn giữ được sự riêng tư.
Shoji thường được sử dụng trong các phòng tatami, nhà truyền thống (washitsu), phòng trà, và các không gian cần sự yên tĩnh, trang nhã. Cửa lùa Nhật Bản không chỉ đóng vai trò là cửa mà còn có thể là vách ngăn di động giúp phân chia không gian linh hoạt.
Cùng Onsen Home tìm hiểu cửa lùa Nhật Bản truyền thống Shoji qua bài viết này nhé!
Cấu tạo và đặc điểm của Shoji
Cấu tạo của Shoji:
- Khung gỗ (Kumiko): Khung Shoji được làm từ gỗ nhẹ, thường là gỗ tuyết tùng, thông hoặc bách. Gỗ được cắt tỉ mỉ và ghép thành các khung hình chữ nhật hoặc hình vuông nhỏ, tạo ra một cấu trúc vững chắc nhưng vẫn thanh mảnh.
- Giấy washi: Bề mặt Shoji được phủ bằng giấy washi, một loại giấy truyền thống Nhật Bản được làm từ sợi cây dâu, sợi tre hoặc sợi bạch đàn. Giấy washi mỏng, bền và cho phép ánh sáng khuếch tán mềm mại, tạo ra ánh sáng dịu trong phòng.
- Khớp nối và tay cầm: Các khớp nối trên Shoji được thiết kế để có thể lùa qua lùa lại một cách nhẹ nhàng, không gây tiếng ồn. Tay cầm thường được thiết kế đơn giản, tinh tế, làm từ gỗ hoặc kim loại nhẹ.
Đặc điểm của Shoji:
- Khả năng điều chỉnh ánh sáng: Cửa lùa Nhật cho phép ánh sáng tự nhiên xuyên qua mà không làm chói mắt, mang lại sự thoáng đãng và cảm giác gần gũi với thiên nhiên.
- Tiết kiệm không gian: Do thiết kế lùa, Shoji giúp tiết kiệm không gian, phù hợp với những ngôi nhà nhỏ hoặc các không gian cần sự linh hoạt trong cách bố trí.
- Phong cách thanh nhã: Shoji thể hiện sự giản dị, thanh lịch và mang lại vẻ đẹp truyền thống đậm chất Nhật Bản.
Quy trình làm cửa lùa Nhật truyền thống
Chọn và chuẩn bị nguyên liệu:
Cắt và ghép khung gỗ (Kumiko):
Cắt và ghép khung gỗ (Kumiko) là một công đoạn đầu tiên trong việc chế tác cửa shoji. Gỗ được cắt thành những thanh nhỏ với kích thước chính xác theo yêu cầu. Các thanh gỗ này sau đó được gia công cẩn thận, cắt rãnh và ghép nối bằng kỹ thuật mộng ghép truyền thống, hoàn toàn không sử dụng đinh hay keo.
Khi lắp ghép, khung gỗ được sắp xếp sao cho các thanh tạo thành những ô nhỏ đều đặn, thường có hình vuông hoặc hình chữ nhật, mang lại vẻ đối xứng và hài hòa cho toàn bộ thiết kế.
Dán giấy washi lên khung:
Tiếp theo đó, giấy washi được cắt theo kích thước của khung cửa và dán cẩn thận lên bề mặt khung bằng keo chuyên dụng. Việc dán giấy phải được thực hiện khéo léo để giấy căng đều, không bị nhăn hay rách.
Sau khi dán, giấy washi có thể được làm căng thêm bằng cách sử dụng hơi nước để làm co giấy tự nhiên, tạo ra một bề mặt mịn màng và chắc chắn.
Lắp đặt khung Shoji vào cửa:
Khung Shoji sau khi hoàn thiện sẽ được lắp vào rãnh trượt của khung cửa. Quy trình lắp đặt yêu cầu sự chính xác để đảm bảo cửa lùa có thể trượt mượt mà, không bị kẹt.
Bảo dưỡng và sử dụng
Bảo quản Shoji: Cửa lùa cần được giữ khô ráo và tránh ẩm mốc. Không nên để nước hoặc chất lỏng tiếp xúc trực tiếp với giấy washi. Nếu giấy bị rách, có thể thay thế bằng việc dán lại giấy mới mà không cần thay toàn bộ khung.
Vệ sinh Shoji: Cửa Shoji nên được lau nhẹ bằng khăn mềm hoặc chổi lông vũ để loại bỏ bụi. Tránh sử dụng nước hoặc chất tẩy rửa mạnh để không làm hỏng giấy.
Ý nghĩa văn hóa của Shoji trong đời sống Nhật Bản
- Thể hiện sự thanh nhã và tinh tế: Shoji phản ánh triết lý sống tối giản, hài hòa và gần gũi với thiên nhiên của người Nhật. Nó giúp mang lại ánh sáng tự nhiên, tạo ra không gian mở mà vẫn giữ được sự riêng tư cần thiết.
- Tạo không gian linh hoạt: Shoji không chỉ là cửa mà còn là vách ngăn linh hoạt, giúp thay đổi không gian sống một cách dễ dàng mà không cần xây dựng cố định.
- Gắn liền với phong cách kiến trúc truyền thống: Shoji thường được sử dụng trong các ngôi nhà truyền thống, đền chùa và phòng trà đạo, đóng góp vào việc bảo tồn và duy trì kiến trúc cổ điển của Nhật Bản.
Shoji trong kiến trúc hiện đại
- Ứng dụng trong thiết kế nội thất hiện đại: Cửa lùa Nhật đã được tích hợp vào nhiều phong cách kiến trúc hiện đại, không chỉ ở Nhật Bản mà còn ở nhiều nơi trên thế giới, mang lại cảm giác nhẹ nhàng và thanh lịch cho không gian sống.
- Sự kết hợp giữa truyền thống và công nghệ: Ngày nay, Shoji được cải tiến với việc sử dụng các loại giấy tổng hợp bền hơn hoặc tích hợp với các vật liệu mới để phù hợp với nhu cầu hiện đại.
- Cửa lùa Nhật như một biểu tượng văn hóa: Cửa lùa không chỉ là một vật dụng kiến trúc mà còn là biểu tượng của sự tinh tế, thanh tịnh và sự tôn trọng đối với không gian sống, làm nổi bật bản sắc văn hóa Nhật Bản trong mọi ngôi nhà.
Kết luận
Shoji là một phần không thể thiếu trong kiến trúc và văn hóa Nhật Bản, mang lại không chỉ giá trị thẩm mỹ mà còn thể hiện triết lý sống thanh nhã, hài hòa với thiên nhiên. Quy trình làm cửa lùa truyền thống là minh chứng cho sự khéo léo và tỉ mỉ của người Nhật, đồng thời giữ gìn một nét văn hóa độc đáo qua bao thế hệ.
